Zero waste w druku - czy to możliwe w komercyjnej skali?

Troska o planetę staje się standardem. Klienci analizują ślad środowiskowy produktów i zmuszają firmy do zmian, a więc idea "zero waste" zyskuje na popularności.

Poligrafia, kojarzona z zużyciem papieru, farb i energii, znajduje się w centrum tej transformacji. Czy jednak drukarnia, która realizuje tysiące zleceń potrafi działać bez generowania odpadów? Przede wszystkim kliknij tutaj, by zobaczyć produkty od Fourzeros, a następnie zapoznaj się z rozwiązaniami, które uczynią druk bardziej ekologicznym.

Filozofia "zero waste" wykracza poza recykling. To strategia przeprojektowania myślenia o zasobach, dążąca do gospodarki o obiegu zamkniętym: zapobieganie powstawaniu odpadów, ponowne wykorzystanie, kompostowanie, a na końcu recykling. W drukarni oznacza to analizę każdego etapu - od wyboru surowców, przez proces druku, po zarządzanie resztkami, ścinkami, opakowaniami i zużytymi materiałami. Typowe pozostałości to makulatura rozruchowa, ścinki, puste opakowania po chemii i farbach, zużyte płyty offsetowe (np. aluminiowe), folie. 

Dochodzi zużycie energii i wody. Minimalizacja wpływu na środowisko jest więc koniecznością - wynika z presji klientów, potrzeby optymalizacji kosztów i coraz surowszych regulacji. Ekologiczny wizerunek to przewaga konkurencyjna, która przyciąga świadomych partnerów biznesowych.

Wyzwania na drodze do "near zero waste"

Osiągnięcie stuprocentowego "zero waste" w dużej drukarni komercyjnej jest trudne z uwagi na skalę działalności, presję terminów i ograniczenia technologii. Istnieją jednak działania, które wpisują się w koncepcję "near zero waste" i to właśnie je skutecznie podejmują nowoczesne drukarnie.

Papier: makulatura rozruchowa i ścinki 

W druku offsetowym start maszyny wymaga papieru do uzyskania jakości - to makulatura rozruchowa. Nowoczesne systemy redukują jej ilość, ale całkowita eliminacja przy złożonych pracach pozostaje wyzwaniem. Druk cyfrowy ma tu przewagę przy odpadach startowych, gdyż są one minimalne. 

Ścinki powstają nieuchronnie przy cięciu do formatu. Rozwiązania obejmują: 

• Precyzyjną impozycję (rozplanowanie użytków na arkuszu);
• Wybór standardowych formatów;
• Konsultację projektu z drukarnią pod kątem optymalizacji wymiarów. 

Podstawą jest wybór papieru: z recyklingu (każdy procent makulatury ma znaczenie!), certyfikowanego (FSC, PEFC - z odpowiedzialnych źródeł leśnych), a także innowacyjnych podłoży (np. z dodatkiem trawy, słomy, bawełny odpadowej, czy papiery kamienne).

Farby i chemia drukarska

Zarządzanie resztkami farb (zwłaszcza mieszanych kolorów Pantone), zużytymi rozpuszczalnikami i chemikaliami (np. do płyt CTP) wymaga specjalistycznych procedur bezpiecznej utylizacji. Rozwiązaniem jest stosowanie:

• Farb na bazie olejów roślinnych (biodegradowalne, łatwiejsze w deinkingu) zamiast mineralnych; 
• Farb wodnych (np. w fleksografii); 
• Farb UV/LED-UV (schną natychmiast pod wpływem światła, bez emisji lotnych związków organicznych VOC, mniejsze zużycie energii);
• Środków myjących o niskiej zawartości VOC; 
• Systemów CTP bezprocesowych lub termicznych, przeznaczonych do eliminacji chemii wywołującej.

Uszlachetnienia a recykling

Dodatki takie jak folie, lakiery UV czy metalizacja utrudniają lub uniemożliwiają recykling papieru. Warto więc stosować takie rozwiązania: 

• Świadome minimalizowanie uszlachetnień tam, gdzie nie są niezbędne; 
• Wybieranie opcji łatwiejszych w recyklingu; 
• Realizacja projektów na papierze ekologicznym.

Energia i woda

Maszyny drukarskie, wentylacja i oświetlenie zużywają znaczną ilość energii. Woda w druku offsetowym wykorzystywana jest również w systemach nawilżających. Ekologicznymi rozwiązaniami dla nowoczesnych drukarni będą:

• Energooszczędne oświetlenie LED;
• Nowoczesne systemy wentylacji; 
• Maszyny o niższym poborze mocy;
• Systemy odzysku ciepła z suszarek; 
• Wdrażanie własnych instalacji fotowoltaicznych, a w offsecie - systemów, które redukują zużycie wody lub takich, które zapewniają jej recyrkulację.

Zarządzanie odpadami i procesami

Kluczowa jest precyzyjna segregacja odpadów u źródła (papier biały, zadrukowany, tektura, folie, chemia, metale, elektrośmieci). Rozwiązania to: 

• Stała współpraca z wyspecjalizowanymi firmami recyklingowymi; 
• Optymalizacja logistyki (np. stosowanie opakowań wielokrotnego użytku); 
• Wdrażanie systemów zarządzania produkcją (MIS/ERP) i oprogramowania do impozycji dla optymalizacji procesów; 
• Standardowe użycie technologii CTP (bez użycia filmów fotograficznych).

Innowacje technologiczne jako klucz do redukcji odpadów

Postęp technologiczny odgrywa kluczową rolę w dalszym ograniczaniu marnotrawstwa w poligrafii. Nowoczesne maszyny cyfrowe, idealne do druku na żądanie, minimalizują ryzyko nadprodukcji i powstawania niesprzedanych zapasów, co jest częstym problemem przy dużych nakładach offsetowych. 

Zaawansowane oprogramowanie do impozycji, nierzadko wspomagane algorytmami sztucznej inteligencji, pozwala na coraz bardziej precyzyjne rozmieszczanie użytków na arkuszu, co bezpośrednio przekłada się na mniejszą ilość ścinków. 

Rozwijają się również technologie takie jak bezwodny offset. Eliminuje on potrzebę stosowania roztworów nawilżających, a tym samym redukuje zużycie wody i związanej z nią chemii. Automatyzacja kontroli jakości w czasie rzeczywistym pomaga szybciej wykrywać błędy i ogranicza ilość makulatury.

Współpraca w łańcuchu dostaw i edukacja klienta

Dążenie do "zero waste" nie powinno ograniczać się jedynie do procesów wewnątrz drukarni - wymaga zaangażowania całego łańcucha wartości. Niezbędna jest ścisła współpraca z dostawcami papieru, farb i innych materiałów, którzy również powinni podążać ścieżką zrównoważonego rozwoju i dostarczać na rynek produkty o jak najmniejszym wpływie na środowisko, w tym te, które pochodzą z recyklingu. 

Równie istotna staje się edukacja klientów. Promowanie świadomego projektowania - z myślą o łatwości recyklingu, wyborze ekologicznych podłoży i unikaniu problematycznych uszlachetnień - jest kluczowe dla domknięcia obiegu. 

Słowo na koniec

Pełne wdrożenie idei "zero waste" wymaga spojrzenia, które wykracza poza podstawowe materiały produkcyjne, takie jak papier, farby czy płyty drukowe. Równie istotnym, choć często pomijanym aspektem, jest zarządzanie innymi strumieniami odpadów generowanych w drukarni. 

Należą do nich na przykład elektrośmieci, które pochodzą ze zużytego sprzętu biurowego i specjalistycznych urządzeń (np. naświetlarek CTP), odpady z procesów konserwacji maszyn, a także opakowania po dostarczanych surowcach - folie stretch, palety czy kartony. 

Fourzeros

Leszczyńska 4, 00-339 Warszawa, Polska

https://www.google.com/maps?cid=14376996309021132664