Wojska niemieckie zajęły Ostrów Mazowiecką na początku września 1939 roku. Wszystkie władze cywilne i wojskowe opuściły miasto, a z nimi razem prawie wszyscy mężczyźni zdolni do noszenia broni.
W piątek (8 września 1939 r. - przyp. red.) wieczorem wyszło kilku Żydów starców z brodami na przywitanie wojsk nieprzyjacielskich. Oczywiście, że wróg przyjaźnie ich przyjął, zapędzając ich do budynku, w którym mieściło się gimnazjum im. Ignacego Mościckiego. Dostali porządną porcję rózeg, obcięto im brody, wzięto do czyszczenia ubikacji, kilku z nich zastrzelili, a resztę po 14 dniach wypuścili.
W sobotę zaczęło się rabowanie. Niemcy wchodzili do mieszkań i zabierali wszystko, co im się żywnie podobało. Sklepy żydowskie zrabowali doszczętnie. Samochodami towarowymi wywozili towary, a co im nie wydawało się warte transportu, wyrzucali na ulicę, a Polacy zbierali, np. jedwabne pończochy, bieliznę itd. Tegoż dnia wywiesili ogłoszenie, aby Żydzi oddali wszystkie swoje kosztowności na rzecz państwa. Jeżeli przy rewizji znajdą u kogoś złoto lub obcą walutę, będzie rozstrzelany. Żydzi nie spieszyli się z oddawaniem swego mienia.
W niedzielę wyszło rozporządzenie, iż wszyscy mężczyźni od 15 lat muszą się zebrać na placu gimnazjalnym. Niemcy przychodzili do domów i nieposłusznych poganiali nahajkami. Na placu został im odczytany tzw. regulamin, jak Żydzi mają się zachowywać, pracować i pilnować wszystkich przepisów władzy niemieckiej, w przeciwnym razie będą rozstrzelani. Nauka ta trwała do godziny 7.30, a godziny policyjne rozpoczynały się od godz. 7. Żydzi zaczęli biegać do domu, wiedząc, że ich żony oczekują ich z niepokojem. Tymczasem nadeszło nowe wojsko od strony ul. Warszawskiej i widząc biegających Żydów, zaczęło strzelać do nich z automatów. Poległo wtedy około 300 Żydów, między innymi Gliksman, Abramczyk, itd. Wielu było ciężko rannych, którym Niemcy nie pozwolili udzielić pomocy, a ludzie bali się wychodzić z domów. Następnego dnia zawołali Niemcy kilku Żydów, najpoważniejszych obywateli miasta: rabina Singera, Lichtensztejna, rabina Słodkiego i nałożyli kontrybucję w postaci produktów, talerzy i naczyń. Do czasu dostarczenia produktów zatrzymali dwie osoby jako zakładników. Naznaczona ilość została dostarczona. Niemcy jednak nie zadowolili się tymi darami. Wtargnęli do bóżnicy, zniszczyli wszystko, co w niej znaleźli. Ze Świętych Ksiąg wyrwali kartki i przylepiali do swoich samochodów, rabinowi obcięli brodę i kazali mu Niemcom myć nogi. Następnie złapali młodych chłopców na robotę (z czasem wszyscy uciekinierzy wrócili do swoich miast), chłopców sadzali do sadzawki i kąpali ich w błocie. Tałesami kazali Żydom czyścić ustępy, w nocy rozbierali kobiety do naga i robili z nimi gimnastykę.
W Ostrowi były dwa obozy koncentracyjne: jeden na ulicy Różańskiej (szosa), gdzie po największej części siedzieli Żydzi, których złapano w drodze uciekających. Aż jednego dnia przyszła wiadomość, że Ostrów będzie okupować Rosja Sowiecka. Burgermeister zwołał wszystkich Żydów i powiedział, iż radzi im, aby opuścili miasto, bo on może im płacić tylko 60 gr dziennie i zaznaczył, że nie starczy to na utrzymanie. Zresztą - powiedział - waszego bezpieczeństwa nie gwarantuję. Uciekinierzy muszą natychmiast miasto opuścić, a miejscowi jak chcą. Mowa ta nie wywarła zbytniego wrażenia, gdyż wszyscy w nerwowym napięciu oczekiwali na przyjście bolszewików. Miasto nasze składało się przeważnie z elementu pracującego - fachowców, jak: szewców, stolarzy, mularzy, krawców, itd. Jednego dnia zauważono, że Niemcy zdejmują druty telegraficzne. Zaczęło się w duszy rozjaśniać. Odetchnęli wszyscy. Nareszcie odejdą oprawcy hitlerowscy. Polacy natomiast byli przerażeni i prosili Boga (specjalnym nabożeństwem urządzonym na tę intencję), aby bezbożnicy nie wtargnęli do miasta. Niemcy zostali. Widząc, iż Niemcy zakładają z powrotem druty telegraficzne, zaczęli wszyscy uciekać na stronę sowiecką, najpierw do Prószewnicy. Obraz to był okropny: szli starcy, ciągnąc swoje tobołki, niektórzy ciągnęli fury, gdyż konie im po drodze odbierali. Niektórych dobytek stanowił jedynie bochenek chleba. Nienasycony wróg, pragnący ofiar, i tu miał jeszcze coś do powiedzenia. Rozbierał kobiety i mężczyzn do naga, szukając złota. Przy tym zabierali co mogli. W końcu wtrąciła się Komisja Sowiecka i Niemcy pozornie przestali odbierać.
Przez Ostrów przejeżdżali ludzie z różnych miast zachodnich, gdyż było ono miastem granicznym. Na ul. Warszawskiej wybuchł pożar, prawdopodobnie przez nieostrożność mieszkańców. Niemcy wykorzystali ten moment i powiedzieli, że Żydzi uciekając palą swoje domy, aby nie zostawić ich dla Polaków. Dnia 10 października (według innych źródeł: 11 listopada 1939 r. - przyp. K. Bielawski) zebrali wszystkich na placu browaru, który należał do Żyda Tejtla, kazali wykopać doły i strzelając do przerażonych z karabinów maszynowych, rzucali ich wpół żywcem do grobów. Dnia tego zginęło 800 Żydów. Więcej o Żydach z Ostrowi Mazowieckiej do roku 1945 nie było słychać.
źródło: archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma. Zeznania Heleny Najmark urodzonej w Ostrowi Mazowieckiej, spisane 14 sierpnia 1945 roku w Białymstoku.
Dopasuj dla mnie
Zaznacz tematy, które Cię interesują. Zapamiętamy wybór tylko na tym urządzeniu.
Informacja: zapisujemy wyłącznie wybór tematów w pamięci przeglądarki (localStorage). Możesz wyłączyć w każdej chwili.
Wybraliśmy dla Ciebie
Bądź pierwszy! Dodaj komentarz
Twoja opinia pomaga być na bieżąco
Dodając komentarz, akceptujesz regulamin komentowania.
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami Użytkowników serwisu ostrowmaz24.pl.
Rozpocznij dyskusję – napisz pierwszy komentarz poniżej.