Lekcje online? Ministerstwo podpowiada

Zawieszenie zajęć w szkołach to spore wyzwanie dla nauczycieli. Nie znaczy to jednak, że uczniowie są skazani na przymusową przerwę w nauce. Odpowiedzią jest praca zdalna. Ministerstwo Cyfryzacji przygotowało dla nauczycieli kilka wskazówek dotyczących prowadzenia lekcji online.

Oto kilka sposobów od Ministerstwa Cyfryzacji na to, jak poprowadzić lekcję przez internet.

Kanały komunikacji i narzędzia pracy zdalnej
Najpopularniejsze i podstawowe rozwiązania wykorzystywane w pracy na odległość to poczta elektroniczna, narzędzia konferencyjne, komunikatory internetowe oraz coraz powszechniejsze narzędzia pracy grupowej. Poniżej podpowiadamy, jak wykorzystać nowoczesne narzędzia w prowadzeniu lekcji online.

Znane i proste
Po pierwsze, wspomniany wyżej e-mail. Teraz ma go praktycznie każdy. Jeśli do tej pory nie miałeś potrzeby z niego korzystać, to dobry moment, by go założyć. Na wielu portalach dostęp do elektronicznej poczty jest bezpłatny. Zakładasz konto, ustalasz hasło i już możesz komunikować się z innymi. Musisz tylko pamiętać swój adres i hasło.

Dla grupy większej niż kilka osób, a tak jest w przypadku każdej klasy, można założyć prostą listę mailową. To najprostszy sposób na przesyłanie przez uczniów prac domowych.

Dziennik elektroniczny
Pamiętaj, że dzienniki elektroniczne, wykorzystywane powszechnie w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, dają możliwość komunikacji z uczniami i ich rodzicami. Za ich pośrednictwem można nie tylko wystawiać oceny, ale również zadawać pracę domową, wyznaczać lektury do przeczytania oraz przesyłać linki do różnych materiałów edukacyjnych dostępnych w internecie. Poinformuj rodziców, żeby regularnie sprawdzali informacje publikowane w dziennikach elektronicznych.

Chmura, ale nie deszczowa
Korzystając z możliwości, jakie daje internet, można pracować na konkretnych dokumentach wspólnie z uczniami. A wszystko to online. Co ważne, wszystko można tak skonfigurować, by dostęp do plików miały tylko wyznaczone przez Ciebie osoby. Niektóre dokumenty może widzieć tylko nauczyciel i uczeń, a inne - cała klasa. Znani, choć niejedyni, dostawcy takich usług to: Google Dysk, Microsoft One Drive lub Dropbox. Konta na tych platformach można założyć za darmo. To przykłady - podobne usługi oferują także inne firmy.

Słyszymy się i widzimy
Podczas standardowych lekcji mamy możliwość bezpośredniego kontaktu z naszymi uczniami. Rozmawiamy w grupie, widząc się i słysząc. Brak zajęć w szkolnej placówce nie wyklucza jednak podobnego kontaktu. Na pomoc przychodzą nam darmowe narzędzie telekonferencyjne. Dzięki nim możemy prowadzić wieloosobowe wideokonferencje, a nawet dzielić się zawartością naszego ekranu z pozostałymi uczestnikami. To trochę tak, jak byśmy pokazywali coś na tablicy. Wszystko to - w czasie rzeczywistym.

Do takich narzędzi należą: Skype, Microsoft Teams, YouTube czy Google Hangouts Meet. To przykłady - podobne usługi oferują także inne firmy.

Czat z uczniem
Dzisiejsza młodzież żyje online. Social media młodzi ludzie mają w małym palcu. Na co dzień kontaktują się ze swoimi rówieśnikami za pomocą np. Facebooka. Korzystają też z komunikatorów takich, jak Messenger czy WhatsApp. To aplikacje, które można zainstalować na swoim smartfonie i w realnym czasie porozumiewać się z naszymi uczniami. Również i te aplikacje dają możliwość stworzenia grupy, w której znajdzie się np. cała klasa. W jednym momencie, dzięki kilku kliknięciom możemy wskazać uczniom konkretne zadania, np. przeczytanie fragmentu tekstu czy napisania wypracowania.

Wsparcie online
Konieczność zawieszenia zajęć szkolnych spowodowała, że do akcji udostępniania za darmo swoich narzędzi włączyły się też znane międzynarodowe firmy takie jak Google, Microsoft czy Cisco. Z ich rozwiązań do pracy zdalnej na co dzień korzystają nawet największe światowe korporacje.

Oto przykłady - wybranych, choć niejedynych - dostępnych rozwiązań:
- Office 365 - Microsoft Office to pakiet aplikacji biurowych, który jest znany większości użytkownikom komputerów. Ale firma ta ma też tzw. pakiet 365, dedykowany szkołom, jako rozwiązanie do zdalnego nauczania. Większość placówek i tak z nich korzysta. W ramach bezpłatnego pakietu Office 365 materiały i zadania możesz udostępniać w trybie online i porozumiewać przy pomocy zdalnych komunikatorów. Możesz pracować zarówno z całą klasą, jak i indywidualnie, z wybranym uczniem. Możesz online publikować materiały edukacyjne lub prowadzić zajęcia zdalnie, w formie interaktywnej.

- Microsoft Teams - możesz z niego korzystać wraz z uczniami, by uczyć, komunikować się i współpracować. Również tutaj materiały i zadania możesz publikować online. Twoi uczniowie mogą mieć do nich dostęp z dowolnego miejsca. Ty, zaś jako nauczyciel, możesz przeglądać i sprawdzać prace uczniów i przesyłać im informacje zwrotne. Aplikacja ma też takie funkcje jak prezentacja i tablica cyfrowa. Podczas zajęć możecie komunikować się za pomocą tablicy przy użyciu tekstu pisanego, audio lub wideo. Lekcja może być też nagrywana i odtworzona w trybie offline w dowolnym momencie.

- G Suite dla szkół i uczelni - umożliwia bezpłatny dostęp do narzędzi umożliwiających efektywną pracę zdalną pomiędzy nauczycielami i uczniami. W ramach pakietu, nauczyciele mają możliwość prowadzić interaktywne zajęcia online przy pomocy narzędzia Hangouts Meet, dzielić się plikami oraz komunikować z uczniami. G Suite jest dostępny dla szkół podstawowych, ponadpodstawowych i uczelni wyższych. Aby usprawnić dostęp pakietu G Suite dla Szkół, przygotowujemy przyśpieszony proces rejestracji.

- STEM dla każdego - arcyprosty początek i nieskończone możliwości! Warsztat online prowadzony w ramach Amazon STEM Kindloteka. Skrót STEM pochodzi od pierwszych liter angielskich wyrazów Science - Nauka, Technology - Technologia, Engineering - Inżynieria, Math - Matematyka. Edukacja STEM polega na łączeniu aktywności z zakresu przynajmniej dwóch dyscyplin, ale jest również filozofią zdobywania wiedzy w taki sposób, w jaki odbywa się to wszystko w normalnym życiu. Warsztat online pozwoli każdemu uczestnikowi rozpocząć prace nawet z najmłodszymi dziećmi. Każdy z webinarów Amazon STEM Kindloteka będzie przedstawiał inne treści, pomysły i eksperymenty.

- Webex - to możliwość organizacji spotkania nawet dla stu uczestników (np. kilku klas) oraz nielimitowany czas jego trwania. Dzięki aplikacji możesz prowadzić zajęcia na odległość.

Sposoby na utrwalenie materiału z lekcji z użyciem narzędzi cyfrowych: https://www.youtube.com/watch?v=1IMn5ksaNbA

Sposoby na sprawdzanie wiadomości z użyciem narzędzi cyfrowych: https://www.youtube.com/watch?v=inRUmoJDDcw

Sposoby na podsumowanie materiału z użyciem narzędzi cyfrowych: https://www.youtube.com/watch?v=RgYpVZYcTDM

Jak budować własne repozytorium online i się nie pogubić? https://www.youtube.com/watch?v=Tct0ZygjvaE

Narzędzia do edycji zdjęć i grafik: https://www.youtube.com/watch?v=A0uFU84dtGg

Narzędzia do tworzenia animacji i wideo: https://www.youtube.com/watch?v=ZTEid__teQo

Narzędzia usprawniające pracę na lekcji: https://www.youtube.com/watch?v=qTFJNXNVL4M

Praca w chmurze - przechowywanie i udostępnianie: https://www.youtube.com/watch?v=BnZBIW74-r4

Sposoby na zadanie domowe z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych: https://www.youtube.com/watch?v=UWqSTA4lzMY

Lekcja w klasie i w terenie ze smartfonem: https://www.youtube.com/watch?v=zRrrSw5ShX0

Wideokonferencje w klasie i na lekcji: https://www.youtube.com/watch?v=o59CDn1CYQY

Odwrócone lekcje z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych: https://www.youtube.com/watch?v=d8j_xCDVXuQ

Polecamy również śledzenie informacji udostępnianych przez organizacje zrzeszające nauczycieli, gdzie publikowane są rekomendacje dotyczące materiałów edukacyjnych.

Zasoby i treści
Wiemy już jakie kanały komunikacji i narzędzia pracy zdalnej możemy wykorzystać. Teraz podpowiemy czym i jak wypełnić lekcje zdalne treścią. Poniżej garść wskazówek i inspiracji. Serwisy, z których można czerpać inspiracje, ale i korzystać z ich gotowych zasobów. Oto tylko niektóre z bogatej oferty dostępnej w internecie:

Platforma www.epodreczniki.pl to darmowe narzędzie edukacyjne oferujące nauczycielom i uczniom materiały dydaktyczne oraz środowisko, umożliwiające tworzenie i współtworzenie nowych treści i dzielenie się nimi z uczniami, tworzenie testów sprawdzających, możliwość śledzenia postępów uczniów, a nawet indywidualizację pracy z uczniem.

Dostępne na platformie materiały są:
- bezpłatne,
- zgodne z podstawą programową dla szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych,
- udostępnione na otwartej licencji Creative Commons, co oznacza, że można je dowolnie wykorzystywać, przerabiać, drukować, kopiować itd.,
- dostępne na różnych urządzeniach (komputerze, laptopie, tablecie, smartfonie),
- dostosowane do potrzeb uczniów z różnymi dysfunkcjami.

Na platformie nauczyciele i uczniowie mają do dyspozycji:
- e-podręczniki i e-materiały do większości przedmiotów ogólnokształcących na wszystkich etapach kształcenia,
- dodatkowe zasoby dydaktyczne do poszczególnych przedmiotów (w tym filmy edukacyjne, audiobooki),
- przykładowe programy nauczania i scenariusze zajęć.

Na platformie zamieszczone są także krótkie filmy instruktażowe https://www.youtube.com/playlist?list=PL8I7rUpwOJv86iA6laDMKVuw6w-ghf_qH informujące w jaki sposób można korzystać z platformy.

Oprócz możliwości korzystania z gotowych e-materiałów, platforma oferuje nauczycielom narzędzia do tworzenia własnych materiałów edukacyjnych i dzielenia się nimi. Dostępny na platformie (dla zarejestrowanych i zalogowanych użytkowników) edytor treści dla nauczycieli i uczniów to narzędzie do tworzenia treści edukacyjnych przystosowanych do urządzeń mobilnych.

Nauczyciel może udostępniać materiały nawet tym uczniom, którzy nie są zarejestrowanymi użytkownikami.

Portal Scholaris
To portal wiedzy dla nauczycieli zawierający bezpłatne zasoby edukacyjne dostosowane do wszystkich etapów kształcenia. Zasoby portalu są dostosowane do wszystkich tablic interaktywnych i innych urządzeń wspomagających pracę nauczyciela, np. tabletów.

Portal zawiera około 28 tysięcy pojedynczych interaktywnych materiałów, pomocnych w realizacji treści ze wszystkich przedmiotów, na różnych poziomach edukacyjnych. Są to scenariusze lekcji, ćwiczenia, teksty, animacje, slajdy, symulacje, gry dydaktyczne, filmy etc. Wszystkie materiały Scholarisa, bez względu na przyporządkowanie do poprzedniej lub aktualnej podstawy programowej, stanowią merytorycznie materiał, który może być wykorzystany do tworzenia i pracy zarówno przez ucznia jaki i nauczyciela.

Wyszukiwanie jest możliwe zarówno dla aktualnej, jak i poprzedniej podstawy programowej kształcenia ogólnego. Po wejściu na stronę scholaris.pl i wybraniu zakładki "Nowa podstawa" użytkownik przenosi się do tej części portalu, w której zasoby z etapu wychowania przedszkolnego, edukacji wczesnoszkolnej oraz klas IV-VIII szkoły podstawowej zostały przypisane do obecnie obowiązującej podstawy programowej.

Korzystając z wyszukiwarki można filtrować zasoby według: etapów edukacyjnych, przedmiotów, typów zasobu, słów i wyrażeń kluczowych.

Portal lektury.gov.pl
To portal internetowy, na którym dostępna jest większość lektur szkolnych znajdujących się w domenie publicznej, czyli z których można korzystać w dowolnym celu. Użytkownicy w łatwy i przyjazny sposób uzyskują dostęp do szerokiej listy lektur, zarówno dla szkół podstawowych, jak i ponadpodstawowych. Dzięki możliwości wybrania spośród różnych rodzajów plików, można pobrać książkę, zarówno na swój komputer, jak również czytnik ebook czy też komórkę.

Największą zaletą serwisu jest to, że wszystkie pozycje są dostępne bezpłatnie, bez konieczności zakładania konta oraz logowania. Dzięki temu wirtualna biblioteka stoi przed każdym użytkownikiem otworem.

Podręcznik internetowy "Włącz Polskę!"
Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą udostępnia materiały edukacyjne dla dzieci uczących się za granicą. Mają formę internetowego podręcznika "Włącz Polskę!". To zbiór zasobów edukacyjnych stworzonych do budowy podręczników dla uczniów szkół polskich na całym świecie. Strona internetowa www.wlaczpolske.pl, na której znajduje się podręcznik, jest narzędziem pozwalającym tworzyć zindywidualizowane zestawy treści dostosowane do wieku i poziomu znajomości języka polskiego uczniów. Dostępne materiały obejmują nauczanie wczesnoszkolne, język polski, wiedzę o Polsce oraz historię i geografię Polski.

Dostęp do zasobów jest otwarty (nie wymaga logowania) i nieodpłatny. Każdy użytkownik ma prawo je powielać, kopiować, dystrybuować i zapisywać w formie pliku PDF na własnym komputerze, tablecie czy smartfonie. Po zapisaniu własnej wersji podręcznika otworzenie materiałów nie wymaga dostępu do Internetu.

Biblioteka Cyfrowa Polona
Polona to jedna z najnowocześniejszych bibliotek cyfrowych na świecie i jednocześnie największa tego typu biblioteka w Polsce. Biblioteka Narodowa, administrator Polony, udostępnia w serwisie nie tylko swoje zbiory, ale też obiekty innych instytucji - zdigitalizowane przy użyciu najnowocześniejszych technologii, pozwalających uzyskać najwyższą jakość. Zdigitalizowane i udostępniane w Polonie zbiory codziennie powiększają się o nawet 2000 obiektów: książek, starych druków, rękopisów, grafik, map, nut, fotografii, ulotek, afiszy i pocztówek.

W Polonie można znaleźć najcenniejsze skarby polskiej kultury i historii, na przykład Kronikę Anonima zwanego Gallem, rękopisy Kochanowskiego, Mickiewicza i Chopina czy rysunki Norwida i Witkacego. Są tu obiekty reprezentujące cały przekrój dziedzin i epok: rękopisy iluminowane, najstarsze polskie książki drukowane, ryciny, rysunki oraz publikacje popularne - pocztówki, stare elementarze, książki dla dzieci, książki kucharskie czy dawne poradniki. Większość udostępnionych zbiorów należy do domeny publicznej, dzięki czemu można je za darmo pobierać i dowolnie wykorzystywać.

Platforma e-learningowa Khan Academy
Akademia Khana to platforma dedykowana kształceniu przez internet, na której znajdują się przede wszystkim materiały z zakresu matematyki, nauk ścisłych oraz programowania, ale również z historii, historii sztuki i ekonomii. Misją Akademii jest zapewnienie bezpłatnej światowej klasy edukacji dla wszystkich i wszędzie. Wszystkie materiały są tworzone i tłumaczone przez wysokiej klasy ekspertów, a treści edukacyjne powstają we współpracy z takimi ośrodkami jak NASA, The Museum of Modern Art, California Academy of Sciences i MIT. Na platformie dostępne są praktyczne ćwiczenia, filmy instruktażowe. Nauczyciele mogą też skorzystać z możliwości założenia konta umożliwiającego pracę z grupą uczniów oraz śledzenie ich postępów w nauce.

Serwis Ninateka
Serwis, na którym znajdują się filmy dokumentalne, fabularne, reportaże, animacje, filmy eksperymentalne, zapisy spektakli teatralnych i operowych, rejestracje koncertów, relacje dokumentujące życie kulturalne i społeczne oraz audycje radiowe. Łącznie w serwisie dostępnych jest ponad 7 tysięcy plików audio i video, wszystkie są bezpłatne, wolne od reklam i dostępne bez logowania. Można z nich korzystać na wszelkich urządzeniach cyfrowych: komputerach stacjonarnych i przenośnych, tabletach, smartfonach.

Dodatkowo dla zainteresowanych serwis udostępnia konto EDU, które jest skierowane do nauczycieli oraz uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Posiadacze takiego konta mogą bezpłatnie korzystać z materiałów audiowizualnych o charakterze edukacyjnym. Dodatkowo zyskują dostęp do scenariuszy lekcji ułatwiających prowadzenie zajęć. Z konta EDU skorzystają przede wszystkim nauczyciele prowadzący zajęcia z języka polskiego, wiedzy o kulturze, wiedzy o społeczeństwie, historii, muzyk oraz zajęcia dodatkowe np. z zakresu wiedzy o filmie lub teatrze.

Muzykoteka Szkolna
Muzykoteka Szkolna jest serwisem edukacyjnym, przygotowanym na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wydawanym przez Filmotekę Narodową - Instytut Audiowizualny. Zadaniem tego serwisu jest kształcenie odbiorców muzyki oraz aktywnych uczestników kultury, a także podniesienie poziomu powszechnej edukacji muzycznej w Polsce.

Serwis jest nowoczesnym narzędziem wspomagającym tradycyjną edukację muzyczną, które aktywizuje i stymuluje zainteresowanie muzyką. Celem projektu Muzykoteka jest dotarcie do jak największej liczby nauczycieli oraz animatorów kultury i przekazanie im kompetentnego zestawu informacji, a także narzędzi którymi można posłużyć się podczas lekcji muzyki w szkole podstawowej i ponadpodstawowej oraz w ramach zajęć pozalekcyjnych i dodatkowych. W serwisie dostępnych jest blisko pół tysiąca utworów muzycznych, od barokowych oper, przez wielkie dzieła symfoniczne, aż po muzykę wokalną i eksperymentalną.

Z zasobów serwisu można korzystać bez logowania lub po zarejestrowaniu - w ramach konta nauczycielskiego lub uczniowskiego.

Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji
Biblioteka Cyfrowa ORE gromadzi i udostępnia materiały oraz publikacje opracowane w ramach działalności Ośrodka. Obecnie oferuje 960 tytułów książek i czasopism dla nauczycieli i wszystkich zainteresowanych problematyką oświatową.

Strona internetowa Centrum Nauki Kopernik
Centrum Nauki Kopernik pełni m.in. rolę koordynatora programu Edukacji Kosmicznej ESERO powstałego z inicjatywy Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA. Celem programu jest wprowadzenie tematyki kosmicznej do szkół podstawowych i średnich oraz inspirowanie młodzieży do wyboru w przyszłości zawodów inżynierskich lub związanych z naukami ścisłymi.

Strona oferuje publikacje popularno-naukowe i materiały edukacyjne o tematyce kosmicznej. Są to m.in. scenariusze lekcji, broszury informacyjne i filmy edukacyjne, które można wykorzystać podczas zajęć lekcyjnych.

Przystanek Historia Centrum Edukacyjne Instytutu Pamięci Narodowej https://przystanekhistoria.pl/oraz inne portale tematyczne IPN https://ipn.gov.pl/pl/edukacja-1/portale-tematyczne

Biuro Edukacji Narodowej jest częścią Instytutu Pamięci Narodowej, a jego zadaniem jest upowszechnianie historii Polski w kraju i za granicą w formie działań edukacyjnych i wystawienniczych. Celem BEN jest popularyzacja wiedzy historycznej dotyczącej Polski w XX w., aby pamięć o wydarzeniach z jej dziejów była żywa obecnie i by została przekazana kolejnym pokoleniom. Edukacja historyczna prowadzona przez Instytut obejmuje kompleksowe działania skierowane do odbiorcy w każdym wieku, od uczniów szkoły podstawowej przez młodzież i nauczycieli po wszystkich dorosłych Polaków, a także cudzoziemców. Materiały edukacyjne, które tworzy Biuro Edukacji Narodowej IPN, są dostosowane do poziomu wiedzy odbiorców w kraju i za granicą.

Strona Superbelfrzy
Superbelfrzy.edu.pl to strona poświęcona publicystyce oświatowej, przedstawiająca interesujące projekty i inicjatywy, przyczyniające się do rozwoju edukacji w Polsce. Autorzy współpracują z wieloma instytucjami i organizacjami pozarządowymi. Opublikowany jest tam m.in. przydatny wykaz platform edukacyjnych, które mogą pomóc w prowadzeniu kreatywnych zajęć zdalnych: http://www.superbelfrzy.edu.pl/glowna/onlinowa-szkola-wirtualne-lekcje-na-platformach-edukacyjnych/. Dodatkowo Grupa Superbelfrzy RP funkcjonuje od ponad czterech lat na Facebooku https://www.facebook.com/groups/superbelfrzy/.

Jest to blog dla wszystkich, którzy chcą uczyć się od siebie dzieląc się doświadczeniami i wiedzą. Grupa składa się z czynnych zawodowo nauczycieli, trenerów i edukatorów stosujących technologie IT w codziennej praktyce nauczania na różnych etapach i poziomach. Jak piszą sami autorzy: "Ten blog powstał dla tych z Superbelfrów, którzy zechcą powiedzieć więcej i poświęcą dodatkowy czas na publikację poza własnymi (często ogromnymi i prowadzonymi od lat) miejscami internetowej edukacji, ale przede wszystkim powstał dla ciebie, czytelniku tych słów! Nie miej oporów w korzystaniu z udostępnianych tu zasobów i myśli, komentuj i dyskutuj z nami!".